“We zijn erg bezig met gezonde voeding, maar veel te weinig met gezonde lucht. Dat is nochtans ook een basisrecht. De impact van luchtvervuiling op ons leven is gigantisch. Jaarlijks sterven in België tot wel 13.000 mensen vroegtijdig als gevolg van luchtvervuiling. Kinderen zijn bovendien extra kwetsbaar, en krijgen steeds vaker te kampen met astma of allergieën.” - Joeri Thijs (Greenpeace)

Stikstofdioxide en fijn stof zijn de meest gevaarlijke deeltjes. We krijgen er kanker en ademhalingsproblemen van. In de Europese Unie sterven jaarlijks 2 miljoen mensen aan de gevolgen van hart- en vaatziektes. Het is doodsoorzaak nummer 1 in de EU en staat rechtstreeks in verband met luchtvervuiling. De grens van stikstofdioxide ligt op 40 microgram per kubieke meter per jaar. Maar de metingen in Antwerpen uit 2015 vertellen al dat de waarden op de helft van de meetpunten daar (ver) over zitten. En per 10 microgram meer stikstofdioxide dan toegelaten is, stijgt het risico op een hartaanval met 5,1%.

Wonen in de nabijheid van drukke wegen leidt tot een verminderde longcapaciteit bij kinderen, tot concentratiestoornissen en zelfs tot dementie. Luchtvervuiling kost de gemiddelde Belg maar liefst 9 maanden van zijn of haar leven. En het blijkt dat 20% van de Belgen met longkanker nooit heeft gerookt.

Brussel

Cleanairbxl rekende uit dat in Brussel elk jaar 632 mensen voortijdig sterven aan de gevolgen van fijn stof. De concentratie van de kleine partikeltjes fijn stof in Brussel zijn 80% hoger dan wat veilig is voor de gezondheid. 67% van giftige stikstofdioxide-emissies (NO2) komt van verkeer, waarvan 96% van dieselmotoren.

Bedrijfswagens zijn vaker dieselwagens en net die leggen de grootste afstanden af in en rondom Brussel. Toen in 2015 bekend raakte dat heel wat automerken sjoemelsoftware hadden ingebouwd in hun wagens, bleek dat zelfs de nieuwste dieselwagens 5 tot 10 keer meer uitstoten dan wettelijk toegelaten is.

Antwerpen

De luchtkwaliteit wordt wel gemonitord door de Vlaamse Milieumaatschappij, maar met slechts 60 meetpunten niet op zo’n gedetailleerde manier. Daarom ging project CurieuzeNeuzen in 2015 met medewerking van 2.000 Antwerpse gezinnen, bedrijven en organisaties de luchtkwaliteit in de stad meten. Daarvan was deze kaart het resultaat.

Bleek dat tot dan toe heel wat street canyons onder de radar waren gebleven, smalle straten met druk (sluip)verkeer, waar de luchtvervuiling blijft hangen en zich ophoopt. Op bijna de helft van de meetpunten in Antwerpen werd de gezondheidsnorm van de Wereldgezondheidsorganisatie voor stikstofdioxide overschreden. Alle waarden boven de 40 microgram/m3 op jaarbasis zijn illegaal. Alle grote Antwerpse wegen zijn in overtreding en met de ring is het het ergst gesteld. Qua regio scoorde Borgerhout het slechtst. In een open brief eisten bewoners van de Borgerhoutse Borsbeekstraat onmiddellijke actie. Die kwam er niet.

Vzw Ademloos zet in hun nieuwe campagne volop in op het bannen van dieselwagens, zo staat in een artikel op Gazet van Antwerpen te lezen. In een studie die het VITO voerde, mat de onderzoeksorganisatie wat er zou veranderen in groot Antwerpen aan de schadelijke emissies indien alle personenwagens op diesel vervangen zouden worden door benzinewagens van dezelfde klasse. Ademloos spreekt over verbluffende resultaten in de studie. Zo zou het aandeel aan stikstofoxide (NOx) dat een rol speelt bij verzuring, smog en ozonvorming, worden gereduceerd met 48%. Het aandeel van roet, luchtverontreiniging gerelateerd aan onvolledige verbranding van fossiele brandstoffen, biobrandstoffen en biomassa daalt met 46%.

Jouw gemeente

De nieuwste kaart van de luchtvervuiling door stikstofdioxide in Vlaanderen, die gebaseerd is op de 60 meetpunten en een computermodel, vertelt dat er zich in heel vlaanderen - ook in kleinere gemeenten - straten bevinden die zwaar over de limieten gaan.

De huidige modellen, ook die van bovengenoemde kaart, zijn maar op 60 meetpunten in heel Vlaanderen gebaseerd, en dan in een wiskundige formule gegoten die voorspellingen doet. Die 60 punten zijn dus veel te weinig om een betrouwbaar beeld te geven. Op dit moment breidt CurieuzeNeuzen haar metingen uit naar heel Vlaanderen. Met de actie doen 20.000 mensen mee om de Belgische luchtkwaliteit, of het gebrek daaraan, duidelijker in kaart te brengen. In september worden de resultaten bekendgemaakt.

Wat levert gezonde lucht ons op?

“Op dit moment kosten de gezondheidseffecten van luchtvervuiling de Belgische overheid 17 miljard euro per jaar. De helft daarvan is te wijten aan vervuiling door verkeer en transport,” zo Wouter Arrazola de Oñate, directeur de Vereniging Respiratoire Gezondheid en Tuberculose, in een video op Gazet van Antwerpen.

De voordelen van de reducties wegen ruimschoots op tegen de nalevingskosten: mensen leven langer en gezonder, de sterfgevallen ten gevolge van ziekte door luchtverontreiniging dalen, de kosten van mensen met een slechte gezondheid verminderen, er is geringere schade aan de ecosystemen, minder oogstopbrengsten gaan verloren én er is minder schade aan infrastructuur.

“Ik weet waarom we dit doen: voor u allemaal, uiteraard ook voor de cynici.” - Jeroen Olyslaegers