Drie cases, één luchtzaak
Luchtsaneringsplan Antwerpen
Jeroen Olyslaegers, de vzw Ademloos en vzw StRatengeneraal dagvaarden de Vlaamse regering
en met name Joke Schauvliege, minister van Omgeving, Natuur en Landbouw. Want de NO2-jaargrenswaarde in de agglomeratie Antwerpen wordt overschreden en het plan om die overschrijding zo spoedig mogelijk te corrigeren is allerminst ambitieus. 2030 is geen korte termijn.
De minister schendt de Europese normen en het recht op gezonde lucht. Het gevolg daarvan zijn 3.000 tot 13.000 Belgische voortijdige doden per jaar en 8,5 miljard euro aan externe gezondheidskosten, waarvan 2,5 miljoen door verloren werkdagen als gevolg van ziekten die verband houden met luchtvervuiling.
De grenswaarden die werden vastgelegd voor 2015 werden niet gehaald, ook niet nadat België eerder al uitstel kreeg van de Europese Commissie. De drie partijen komen in opstand omdat de procedure van het huidige luchtsaneringsplan agglomeratie Antwerpen procedurefouten bevat. Ten tweede zullen in het huidige plan op verschillende punten in Antwerpen de NO2-jaargrenswaarde nog steeds worden overschreden, zelfs in 2030. Het plan moet ambitieuzer.
De drie partijen eisen
-
Nieuwe, vaste meetpunten in Antwerpen op plekken waar de luchtkwaliteit vermoedelijk het hoogst is.
-
Een nieuw luchtsaneringsplan voor de agglomeratie Antwerpen waarin de jaargrenswaarde voor stikstofdioxide (NO2) zo snel mogelijk, en uiterlijk tegen 2020, wordt gehaald.
-
Het verbod op maatregelen die tot verslechtering van de luchtkwaliteit kunnen leiden
Greenpeace België
Greenpeace voert wereldwijd campagne voor gezondere lucht. In landen als China, India en Polen zijn die voornamelijk gericht tegen vervuiling afkomstig van steenkoolcentrales. In verschillende Europese landen, waaronder België, zijn uitlaatgassen van het verkeer de voornaamste bron van luchtvervuiling. Greenpeace België klaagt onder meer een gebrek aan voldoende representatieve metingen van luchtvervuiling door de Belgische overheden aan, maar vooral ook de overschrijdingen van de grenswaarden voor stikstofdioxide. Net als de andere partijen in De Luchtzaak eist Greenpeace een luchtsaneringsplan voor héél Vlaanderen dat échte maatregelen op korte termijn oplijst. Die maatregelen zullen in de eerste plaats de vervuiling van dieselverkeer moeten inperken en naar een andere, gezondere mobiliteit moeten leiden. Greenpeace daagt ook de Waalse overheid voor de rechter.
“Alle maatregelen die de impact van het verkeer op de luchtkwaliteit aanpakken zijn bovendien ook goed nieuws voor het klimaat”, zegt Joeri Thijs van Greenpeace. “De transportsector in België behoort tot de meest problematische sectoren op vlak van het terugdringen van broeikasgasemissies. De uitstoot van ons verkeer daalt vandaag amper. Meer nog, prognoses voorspellen dat de uitstoot bij het huidige beleid nog dreigt toe te nemen. Om de beloftes gemaakt in het internationaal klimaatakkoord van Parijs na te komen moet onze mobiliteit dringend en drastisch vergroenen. Beleid dat streeft naar gezondere lucht bewijst ook het klimaat een dienst.”
De Charlottalei
Op 16 september 2017 gingen in de Antwerpse Charlottalei 54 kastanjebomen tegen de grond.
Niet omdat ze ziek waren, wel omdat ze zogezegd niet pasten binnen de architecturale plannen die in 2015 voor de straat waren opgemaakt. Na veelvuldig protest en petities van de buurt weigerde het stadsbestuur de plannen te hertekenen. stRaten-generaal en het bomencomité kwamen daarop in actie.
Al snel werd duidelijk dat het bestuur tal van procedurefouten had gemaakt. In 2015 ligt bij de Antwerpse districtsraad een plan op tafel voor de heraanleg van de Antwerpse Charlottalei. Men sprak over ‘zorgwekkende’ toestand van de bomen en later over ‘rotte’ bomen. Maar na consult van een bomenverzorger blijken 46 van de 54 bomen te blaken van gezondheid. De andere 8 zouden allemaal prima te verzorgen zijn.
Los van het feit of de bomen ziek waren of niet, bleek de vergunning om de bomen te rooien erg discutabel. De vergunning had gewestelijk moeten verlopen omwille van het grote aantal rijstroken, er werd geen rekening gehouden met de luchtzuiverende werking van de bomen én een ervaren architect toonde aan dat de bomen perfect in een aangepast ontwerp konden worden geïntegreerd. Toch hield het bestuur koppig vast aan haar initieel plan.
StRatengeneraal en buurtbewoners die zich verzamelden in het bomencomité stapten naar de rechtbank met een milieustakingsvordering met niet-opschortende procedure. Dit betekent dat het hakken van de bomen niet meer kon worden uitgesteld, maar dat de schade aan de luchtkwaliteit wel zou moeten worden gecompenseerd.
De milieustakingsvordering bevatte de volgende legale argumenten: de stelling over de luchtkwaliteit in de plannen was fout én de procedure werd op het verkeerde niveau gevoerd.
Want de kwestie had gewestelijk (en niet stedelijk of provinciaal) moet verlopen, omdat er sprake was van meer dan twee rijstroken op de Charlottalei, namelijk vijf. stRaten-generaal en het bomencomité eisen dat de overheid haar fouten inziet en compenseert.